Het enneagram is een fascinerend psychologisch systeem dat negen unieke persoonlijkheidstypen beschrijft, elk met hun eigen kijk op de wereld. Het is een veelgebruikte tool voor zelfontplooiing en persoonlijke en professionele groei. Met behulp van het enneagram leer je jezelf en anderen beter begrijpen. Elk type heeft zijn eigen sterktes, uitdagingen, kernmotivaties en angsten die het gedrag sturen. Het enneagram biedt waardevolle inzichten in hoe mensen denken, voelen en handelen in verschillende situaties.
Maar wist je dat er meer schuilt achter het enneagram dan enkel negen types? Elk type heeft namelijk drie subtypes of instinctieve varianten die de persoonlijkheid verder verdiepen en nuanceren.Dirk Cloete | Oprichter Integrative Enneagram Solutions
We duiken in: wat de instincten inhouden, de 27 subtypes van het enneagram, hoe ze worden ingezet voor persoonlijke en professionele groei, hoe ze afwijken van de standaard negen types, hun oorsprong en wie Dr. Claudio Naranjo is (de pionier die het enneagram in de moderne psychologie introduceerde).
Het enneagram is gebaseerd op een model van negen unieke persoonlijkheidstypen, elk aangeduid met een cijfer van 1 tot en met 9. Ieder type heeft een eigen set van kernovertuigingen, angsten, drijfveren, passies, ondeugden en neigingen die hun reacties, gedrag en ervaringen bepalen.
Claudio Naranjo, een Chileense psychiater die heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van het enneagram van persoonlijkheid, omschrijft ondeugden als "subpersoonlijkheden" die ontstaan als reactie op jeugdtrauma's en uiteindelijk diepgewortelde gewoontes worden. Elk van de negen enneagramtypen heeft een eigen bijbehorende ondeugd: woede, hoogmoed, bedrog, afgunst, hebzucht, angst, gulzigheid, lust en zelfvergetelheid. Ondeugden worden ook wel de passie van elk type genoemd.
Een extra laag van subtiliteit ontstaat uit de combinatie van de drie instincten en de kern enneagram 9 types. Hieruit vormt zich een nieuwe karakterstructuur die we de 27 subtypes noemen.
De instincten vormen een sleutelbegrip binnen het enneagrammodel. Er zijn drie clusters van biologische driften en instincten: zelfbehoud, een-op-een binding (ook wel seksueel genoemd) en sociaal contact.
Deze oerkrachten zijn diep geworteld in ons fysieke lichaam en vormen de aangeboren drijfveren om te overleven, ons te binden en ergens bij te horen. Ze beïnvloeden ons gedrag en de manier waarop we beslissingen nemen. De evolutie van deze instincten heeft ervoor gezorgd dat we als individu en als soort konden overleven en ons welzijn konden waarborgen. Ze zijn essentieel voor het menselijk bestaan en bepalen hoe we omgaan met onszelf, anderen en onze omgeving.
Deze drie fundamentele overlevingsstrategieën staan los van onze persoonlijkheid en vormen de kern van onze levensaanpak. Hoewel we ons er misschien niet altijd bewust van zijn, hebben ze een sterke invloed op wie we in wezen zijn. Stel je een van de negen enneatypen voor als een bord met eten. Je instinct is dan de strategie die je gebruikt om te bepalen in welke volgorde je de verschillende onderdelen op je bord eet. Het draait om wat we denken dat goed voor ons is of wat we denken nodig te hebben om te krijgen wat we willen en nodig hebben in deze wereld. Hoewel één instinct dominant kan zijn, heeft het secundaire instinct ook invloed, terwijl het derde meestal onderdrukt wordt.
Elk instinct heeft een duidelijke focus. Hoewel ze altijd aanwezig zijn, wordt één instinct meestal dominant en is het makkelijker toegankelijk, vaker gebruikt of zelfs overmatig gebruikt dan de andere. Het onderdrukte instinct is ook belangrijk voor persoonlijke groei en ontwikkeling.
Claudio Naranjo suggereert dat het dominante instinct een "zwakte kan zijn die eruitziet als een kracht", omdat het overontwikkeld kan zijn en daardoor lijkt te voldoen aan de behoeften die met dat instinct samenhangen. Wanneer het instinct echter uit balans is en beïnvloed wordt door een gefixeerde persoonlijkheid, wordt het misschien niet op de juiste manier benut en dient het mogelijk niet de algemene belangen van het individu.
Deze instincten zijn ook bestudeerd door moderne psychologen zoals Sigmund Freud, Alfred Adler en Karen Horney, B.J Fogg, David Daniels en autoriteiten op het gebied van enneagram-subtypes of instincten zoals Beatrice Chestnut, Uranio Paes, Katherine Fauvre, Mario Sikora, Don Riso en Russ Hudson.
We hebben allemaal een instinct voor zelfbehoud, om ons lichaam, ons leven en ons effectief functioneren te beschermen.
Dit instinct richt onze aandacht daarom op fysieke veiligheid, overleving, welzijn, materiële zekerheid, financiële stabiliteit en comfort.
Angst of stress kunnen in combinatie met dit instinct ons ertoe aanzetten om energie en hulpbronnen te sparen of te hamsteren als reactie op eisen vanuit de omgeving of van anderen.
Ook wel genoemd: Behoudend, Zelfbehoud, SP Instinct
Ieder van ons heeft een drang om onszelf in de omgeving te projecteren, allianties te smeden en onszelf voort te zetten door de generaties heen - hetzij letterlijk door ons DNA door te geven, hetzij meer symbolisch door ideeën over te dragen en een nalatenschap achter te laten.
Dit instinct richt zich op de intensiteit van ervaringen en een-op-een relaties, ook wel intieme of intense persoonlijke relaties genoemd. Het drijft ons ertoe actief op zoek te gaan naar kansen die veelbelovende, krachtige energetische verbindingen met anderen bieden. Dit instinct wordt soms het dominante Seksuele instinct genoemd, maar dat kan verwarrend zijn omdat het niet altijd in seksuele zin moet worden opgevat.
Ook wel genoemd: Overdragend, Seksueel, Intiem, SX Instinct
Ieder van ons bezit een sociaal instinct om met anderen om te gaan en hechte sociale banden te smeden. Dit leidt tot een focus op interacties en relaties binnen gemeenschapsgroepen en een sterk 'sociaal bewustzijn' van normen en statusniveaus in sociale verbanden. Dit instinct stuurt onze energie naar het werken aan een gezamenlijk doel of het algemeen belang. Hieronder zie je hoe de enneagram subtypes de verschillen in gedrag en karakter beschrijven die we waarnemen.
Ook wel genoemd: Navigeren, Groep, SO instinct
Recente ontwikkelingen in het neurowetenschappelijk onderzoek hebben bevestigd hoe krachtig en vaak onzichtbaar deze oerinstincten zich manifesteren in de moderne samenleving. Zo kan een waargenomen bedreiging voor iemands sociale status een primitieve vecht-of-vluchtreactie triggeren.
Neurowetenschappelijk onderzoek suggereert dat elk instinct verbonden is met verschillende hersengebieden en -systemen die ons gedrag, emoties en denkprocessen reguleren. Zo is het zelfbehoudsinstinct gekoppeld aan de ventrale mediale prefrontale cortex (vmPFC), die ons helpt een intern beeld van onszelf te vormen en mogelijke bedreigingen of beloningen in te schatten. Het hechtingsinstinct is verbonden met diverse neurotransmittersystemen die seksueel verlangen, plezier en gehechtheid beïnvloeden. Het sociaal instinct hangt samen met het spiegelneuronsysteem (MNS), dat ons in staat stelt de acties en emoties van anderen te begrijpen en na te bootsen.
Een subtype is het unieke karakter dat ontstaat wanneer de passie of ondeugd van het kern enneagram type samenvloeit met het biologisch dominante instinct. Dit resulteert in 27 verschillende subtypes.
Om jouw subtype te bepalen, volstaat het niet om oppervlakkig een dominant instinct en een dominant type te kiezen. De Integrative Enneagram iEQ9-test is speciaal ontwikkeld om dit specifieke profiel van een individu vast te stellen. De iEQ9 maakt gebruik van een geavanceerd typealgoritme dat zich intelligent aanpast aan de antwoorden, waardoor het aantal benodigde vragen wordt teruggebracht van 2000 naar slechts 175.
Dit unieke model van de subtypes is ontwikkeld door Claudio Naranjo, die de 27 kernwoorden ontving van zijn leraar Oscar Ichazo. Hij heeft het model verder verfijnd gedurende 40 jaar onderzoek naar menselijk gedrag, psychometrie en observaties in zijn SAT-groepen.
De subtypes tonen aan hoe we ons aanpassen aan verschillende situaties en uitdagingen op basis van onze instinctieve behoeften.
Bijvoorbeeld:Vroeger dacht men dat de vleugels subtypes creëerden, maar modern onderzoek en talloze interviews met mensen wijzen erop dat de 27 subtypes de ware sleutel zijn tot het begrijpen van de verschillen tussen mensen van hetzelfde type.
Een CounterType is een subtype van het enneagram dat zich qua gedrag anders uit dan de andere twee subtypes van hetzelfde type. De kernmotivatie, kernangst, ondeugd en passie zijn gelijk, maar het CounterType handelt op een manier die contrasteert met het typische patroon van zijn type. Soms kan het zelfs lijken alsof het om een heel ander type gaat.
Neem bijvoorbeeld type 1: de subtypes houden hun woede binnen, behalve het SX 1 CounterType, dat deze juist heftiger uit. Enneatype 2 subtypes staan bekend om hun behulpzaamheid, maar het SP 2 CounterType is terughoudender in het doen van dingen voor anderen. Enneatype 3 subtypes pronken graag met hun imago, terwijl het SP 3 CounterType zijn prestaties liever verbergt. De enneatype 4 subtypes zijn zeer expressief over hun innerlijke gevoelens, met uitzondering van het SP 4 CounterType dat meer stoïcijns is. Bij enneatype 5 zijn de subtypes afstandelijk, maar het SX 5 CounterType is romantischer en emotioneler. Enneatype 6 subtypes uiten hun angst, maar het SX 6 CounterType kan tegen zijn angst ingaan en zichzelf in gevaarlijke situaties storten. Enneatype 7 subtypes zorgen vooral voor hun eigen plezier, terwijl het SO 7 CounterType zich meer opofferend opstelt voor het welzijn van anderen. De enneatype 8 subtypes zijn rebels tegen sociale normen, maar het SO 8 CounterType wil juist voor anderen in de bres springen. De enneatype 9 subtypes zoeken graag comfort en gemak, terwijl het SO 9 CounterType vaak een echte workaholic is.
Het CounterType gaat meestal op een andere manier om met zijn kernproblematiek dan de andere twee subtypes van hetzelfde type.
Dr. Claudio Naranjo was een gerenommeerde psychiater, psychotherapeut en auteur die wordt gezien als één van de grondleggers van het introduceren van de enneagram-subtypen in de moderne psychologie. Zijn werk werd sterk beïnvloed door zijn achtergrond in psychotherapie en psychometrie. Naranjo was opgeleid in Gestalttherapie, een stroming die de nadruk legt op het bewustzijn van iemands gevoelens en gewaarwordingen in het hier en nu. Daarnaast maakte hij gebruik van objectieve tests zoals de MMPI (Minnesota Multiphasic Personality Inventory) om persoonlijkheidskenmerken en stoornissen in kaart te brengen. Door deze methoden te combineren met zijn kennis van het enneagram, creëerde hij een veelomvattend raamwerk om menselijk gedrag beter te begrijpen.
In 1970 maakte Naranjo in Chili kennis met het enneagram en de subtypen via Oscar Ichazo. Daarna verhuisde hij naar Californië, waar hij het enneagram doceerde aan groepen therapeuten, schrijvers, kunstenaars en spirituele zoekers. Gaandeweg ontwikkelde hij zijn eigen benadering voor het toepassen van het enneagram in psychotherapie en persoonlijke groei.
Naranjo leverde belangrijke bijdragen aan de ontwikkeling van het enneagram. Zo koppelde hij de negen typen aan specifieke psychologische stoornissen, werkte hij de subtypen van elk type verder uit en integreerde hij het enneagram met andere psychologische modellen en kaders. Met zijn indrukwekkende kwalificaties als arts, psychiater, psychotherapeut, auteur, docent en onderzoeker geniet hij veel aanzien. Naranjo is tevens oprichter van het Seekers After Truth Institute (SAT), dat workshops en retraites aanbiedt gericht op persoonlijke transformatie en spiritueel ontwaken.
Het enneagram is een krachtig instrument voor persoonlijke groei dat inzicht biedt in onze diepste angsten, drijfveren en verlangens. Binnen elk van de negen enneatypes zijn er drie verschillende subtypes die ons begrip van onszelf en anderen nog meer nuance en diepgang geven.
Door je subtype te kennen en gebruik te maken van het document met ontwikkelingsactiviteiten in de iEQ9, kun je je persoonlijke of spirituele groei enorm verdiepen en ondersteuning krijgen op je pad van spirituele ontwikkeling. Aangezien de ondeugd van ons type zich heel anders kan manifesteren dan beschreven in de leerboeken, is het ons subtype dat ons laat zien hoe wij specifiek uiting geven aan deze ondeugd.
Bovendien is het voor ons van essentieel belang om onze basisinstincten in balans te brengen. Vaak is juist het werken aan het onderdrukte instinct de meest diepgaande stap naar een evenwichtig en gelukkig leven.
Door ons dominante instinct en subtype beter te begrijpen, kunnen we ons zelfbewustzijn vergroten, professioneel groeien en onze interpersoonlijke relaties verbeteren. Als we inzien hoe mensen hun instincten op verschillende manieren uiten, kunnen we effectiever communiceren en meer empathie tonen voor anderen. We kunnen ons subtype ook gebruiken om onze persoonlijke en professionele ontwikkeling te stimuleren, door manieren te vinden om onze instincten in balans te brengen en ze op een gezonde manier tot uitdrukking te laten komen.
Door de drie subtypes binnen jouw enneatype te verkennen, kun je een diepgaander inzicht krijgen in jouw unieke talenten, valkuilen en blinde vlekken. Dit zelfbewustzijn vormt een cruciale eerste stap op het pad naar persoonlijke en spirituele groei.
Door inzicht te krijgen in de subtypes van de mensen om je heen, kun je je relaties beter navigeren en versterken. Stel dat je een relatie hebt met iemand die hetzelfde enneatype heeft als jij, maar een ander subtype. Dan kun je leren om hun unieke kijk en behoeften te waarderen en te respecteren.
Als je je dominante subtype herkent en werkt aan het integreren van de andere twee, kun je oude wonden helen en negatieve patronen doorbreken. Neem bijvoorbeeld een Type Negen met een zelfbehoudend subtype. Je hebt dan misschien de neiging om conflicten te vermijden en comfort boven groei te verkiezen. Door het sociale en seksuele subtype te omarmen, kun je leren om voor jezelf op te komen en met meer durf je passies na te jagen.
Ieder subtype heeft zijn eigen unieke reis van ondeugd naar deugden en manieren om hun wezenlijke gaven tot uiting te brengen. Door de hindernissen en neigingen van je subtype te verkennen en op zoek te gaan naar praktijken die bij je resoneren, kun je je verbinding met het goddelijke en je gevoel van levensdoel verdiepen.
De Integrative Enneagram Questionnaire is een dynamische, adaptieve en intelligente vragenlijst. Het invullen duurt ongeveer 30 minuten en geeft inzicht in jouw Enneagramprofiel, 27 Subtypes, Centra, Vleugels, Lijnen, Integratieniveaus en 6 dimensies van Spanning.
Ontdek Jouw Type